5 bí quyết để bố mẹ nuôi dưỡng thói quen đọc sách cho trẻ tuổi teen

Đọc sách không những có ích cho việc rèn luyện tư duy logic, cung cấp kiến thức giá trị mà còn giúp xây dựng tâm hồn. Đối với trẻ tuổi teen, nếu hình thành được thói quen đọc sách từ sớm sẽ rất hữu ích trong việc định hình cá tính, nhân cách và phát triển sự nghiệp trong tương lai.

Theo một nghiên cứu được thực hiện bởi các cá nhân thuộc 17 tổ chức nghiên cứu về Tâm lý học và Tâm thần trẻ em và vị thành niên ở các quốc gia bao gồm Thụy Điển, Mỹ, Hungari... Những bảng câu hỏi dành cho 3256 thanh thiếu niên được lựa chọn ngẫu nhiên ở 11 quốc gia Châu Âu đã đưa ra nhận định:

“Sách có thể đóng vai trò là nguồn gốc của những hỗ trợ xã hội hoặc hiểu biết về sức khỏe tâm thần và do đó làm giảm nguy cơ tự tử do cảm giác thuộc về thấp. Khuyến cáo học sinh cảm thấy cô đơn, có nguy cơ tự sát nên đọc sách có thể có tác dụng phòng ngừa”. Hiểu được điều này rất nhiều phụ huynh đã tìm mọi cách giúp con yêu thích đọc sách như một liệu pháp tâm lý hiệu quả.

Có khá nhiều phụ huynh đã làm được điều đó chỉ bằng vài việc đơn giản thậm chí không cần làm gì mà con họ lúc nào nhìn thấy sách cũng rối rít lên và đọc ngấu nghiến như thể không đọc ngay sẽ lãng phí điều gì rất quý giá.

Tuy vậy không phải tất cả các bạn trẻ tuổi teen đều dễ dàng hình thành thói quen đọc sách. Mỗi khi bố mẹ dùng hết sự tinh tế để mua một quyển sách về, con ngồi xuống và mở được đến trang thứ 10 một cách chăm chú, cứ tưởng nó sẽ ngồi đọc hết quyển đó quên ăn hoặc chí ít cũng phát biểu là “Uhm sách cũng được mẹ ạ. Mai con sẽ đọc tiếp”. Nhưng không, nó nói một câu khiến bất cứ phụ huynh nào cũng cảm thấy phiền lòng: “ Con không thích đọc sách đâu. Mẹ đừng mua nữa”. Và bạn lại phải bắt đầu tìm đủ các cách khác nhau để giúp con yêu thích việc đọc sách.

Nếu đã thử qua rất nhiều cách mà đứa con đang ở lứa tuổi ẩm ương của bạn vẫn coi việc đọc sách chỉ để làm hài lòng bố mẹ hoặc như một cực hình thì hãy thử áp dụng 5 bí quyết sau đây và xem chúng có hiệu quả với con bạn không nhé.

Bí quyết 1: Đừng bao giờ bắt con phải đọc sách

Muốn con yêu thích sách thì việc đầu tiên là các bậc phụ huynh không nên ép buộc con phải đọc sách. Thay vào đó nên tạo thói quen tự nhiên và tôn trọng mong muốn thật sự của trẻ.

Trẻ tuổi teen đang thay đổi về tâm lý và sinh lý để trở thành người trưởng thành nên các con khá mâu thuẫn và áp lực. Cái tôi bắt đầu thể hiện rõ ràng hơn vì thế cha mẹ không nên và cũng không thể áp đặt bất cứ điều gì. Theo nhiều nghiên cứu đã chỉ ra các hóc môn và sự phát triển bộ não khiến trẻ vị thành niên có những hành động hoặc ứng xử khác trước rất nhiều để thể hiện mình đã lớn.

Nguyên nhân một số trẻ tuổi teen không muốn đọc sách có thể là vì lười, vì cảm thấy thông tin trên mạng dễ tiếp thu hơn là việc đọc sách hoặc có thể là vì bị ép buộc nên việc đọc sách trở thành gánh nặng. Ngoài ra rất nhiều bạn trẻ có đọc nhưng chỉ thích những quyển truyện ngôn tình hoặc truyện tranh nhiều hình ít chữ.

Gợi ý dành cho các bậc phụ huynh là hãy tôn trọng sở thích của trẻ. Niềm say mê con chữ và kiến thức luôn bắt nguồn từ những mẩu chuyện khiến con cười sảng khoái. Bộ truyện tranh như một phần tuổi thơ của con. Những tờ báo dành cho tuổi teen hay truyện ngôn tình sến súa cũng không đáng bị cấm đoán. Khi trẻ tuổi teen đã có thói quen ngồi xuống hàng giờ để đọc một cái gì đó in ra giấy mà không phải là màn hình xanh của điện thoại hay ipad cũng là lúc các bậc phụ huynh có thể chuyển sang bí quyết thứ 2.

Bí quyết 2: Hãy chắc chắn bố mẹ mua đúng loại sách mà trẻ tuổi teen yêu thích

Rất nhiều bố mẹ phàn nàn con không thích đọc sách hoặc chỉ đọc truyện tranh hay truyện Nhật bản có nhiều yếu tố người lớn không phù hợp. Có thể con chưa tìm ra thể loại sách mà mình thấy hứng thú, việc của bố mẹ là quan sát và cùng con tìm ra những quyển sách mà con thích. Khi trẻ đã bắt đầu đọc được quyển sách đầu tiên thì những quyển tiếp theo sẽ rất tự nhiên và có thể do con chủ động chọn đọc.

Cách đây 2 tuần một người đồng nghiệp cũ có nói với tôi là con không thích đọc sách mà chỉ thích tìm hiểu cây cỏ hoa lá rồi côn trùng thật “chả đâu vào đâu”. Tôi đã gợi ý chị dẫn con ra hiệu sách và thử cho con xem một số sách về thiên nhiên, côn trùng xem con có hứng thú không. Kết quả ngoài sức tưởng tượng con không những rất thích mà còn say mê đọc ngay tại hiệu sách không muốn về. Thế là hai mẹ con chọn mua 2 quyển sách mà con thích nhất đem về nhà đọc. Sau đó bạn nhỏ cứ đọc hết sách lại rủ mẹ đi mua.

Ngoài ra một mẹo nhỏ là bố mẹ nên tránh mua quá nhiều sách cùng lúc. Mỗi lần đi mua hoặc mượn sách chỉ nên giới hạn từ 1 đến 2 quyển mà con thích nhất để việc đọc hiệu quả và phát huy tác dụng. Khi trẻ đã đọc hết cuốn con yêu thích mà chưa có sách mới sẽ có xu hướng đọc lại, khi đó trẻ có thể thẩm thấu thêm nội dung, lối tư duy và cả cách dùng từ đặt câu trong sách.

Bí quyết 3: Hãy mở rộng môi trường đọc sách cho con

Tạo hứng thú đọc sách cho con không chỉ nên bó hẹp trong gia đình hoặc trường học. Ngoài việc mua sách ra thì chọn một nơi có nhiều người đọc, có đủ thể loại sách và chi phí rẻ là rất thích hợp để tạo cảm hứng đọc cho trẻ tuổi teen. Thư viện tỉnh thành phố chính là một nơi như thế.

Gợi ý là sau một tuần làm việc học tập căng thẳng cả gia đình có thể cùng nhau đến thư viện tỉnh thành phố để đọc sách cả ngày, buổi trưa cùng nhau đi ăn. Chi phí cho một chiếc thẻ thư viện rất rẻ chỉ bằng 2 cốc trà sữa hoặc bằng 2 bát phở sáng thôi. Ngoài ra chúng ta có thể làm thẻ đọc trong thư viện theo tháng và hướng dẫn con đi xe bus đến thư viện một mình khi bố mẹ bận hoặc nếu con được an toàn khi làm vậy. Đây cũng là cách giúp con học được kỹ năng xã hội rất tốt và hiểu về cuộc sống xung quanh.

Bí quyết 4: Bố mẹ thực hiện nghiêm túc việc đọc sách mỗi ngày

Bài học về nuôi dạy con cái luôn bắt đầu bằng việc các bậc phụ huynh cần thay đổi chính mình và làm gương cho con. Chính bố mẹ là những người thầy đầu tiên của con. Tuy vậy nhiều gia đình luôn bị vướng vào vòng luẩn quẩn khi rất muốn con cái chăm đọc sách để phát triển tâm hồn và sự nghiệp nhưng bố mẹ cứ rảnh là lại bị thu hút bởi chiếc điện thoại hoặc các thiết bị điện tử khác. Lý do của bố mẹ luôn là phải “làm việc” mặc dù thực tế có thể đúng thế hoặc không. Những đứa trẻ học mầm non thì có thể cầm ngay chiếc điện thoại cất đi và bảo bố mẹ đọc sách cho con nhưng những bạn trẻ tuổi teen lại không bao giờ làm vậy, chúng sẽ học theo vô thức và coi như đó là điều hiển nhiên.

Ngược lại với những gia đình có bố mẹ thường xuyên đọc sách nhưng con cái chưa có thói quen và sự yêu thích đọc sách có thể do bị kỳ vọng quá nhiều hoặc con không được lựa chọn loại sách theo sở thích của mình. Nếu gia đình bạn đang gặp phải tình trạng này hãy đọc lại bí quyết 1 và thử xem có hiệu quả không nhé!

Bí quyết 5: Hãy thử cùng con tham gia nhóm đọc sách

Có rất nhiều nhóm đọc sách trên mạng xã hội với rất nhiều chia sẻ về các đầu sách hay hoặc cách thú vị để bắt đầu việc đọc. Tuy vậy không phải lúc nào những kinh nghiệm của người khác cũng hữu ích với con của bạn. Một bí quyết gần gũi và dễ thực hiện hơn là bố mẹ có thể khuyến khích trẻ cùng lớp hoặc trường cùng nhau thành lập nhóm đọc. Nhóm sẽ hoạt động online và offline để chia sẻ về sách, đây cũng là cơ hội tốt để các bậc phụ huynh có thể đồng hành cùng con. Nếu như bố mẹ nào hiểu được tầm quan trọng của việc làm bạn với trẻ tuổi teen thì rất nên tổ chức và duy trì hoạt động hữu ích này.

Gần đây tôi cùng một số mẹ trong nhóm có con học cùng lớp mẫu giáo thành lập một “thư viện online” để chia sẻ các đầu sách theo chủ đề. Mục đích là muốn tận dụng tối đa số sách các mẹ đã mua để con và mẹ đều có thêm sách để đọc mà vẫn tiết kiệm. Một số quy định được lập ra như giới hạn thời gian mượn sách trong vòng 1 đến 2 tuần, yêu cầu nhận xét về cuốn sách đã đọc, đăng video trẻ đọc sách … Đây đều là những cách khuyến khích việc đọc và chia sẻ hàng tuần.

Việc này cũng giúp bố mẹ hình thành thói quen đọc và nuôi dưỡng văn hóa đọc trong gia đình. Hoạt động này chúng tôi mới triển khai và đang trong quá trình hoàn thiện nhưng đã bước đầu hình thành ý thức của các mẹ về việc cần phải đọc sách. Khi phụ huynh thấy được việc đọc là cần thiết và cảm thấy hứng thú mới có thể khiến con cũng yêu thích đọc sách để phát triển tri thức.

Tóm lại để trẻ tuổi teen ham mê đọc sách thực sự khá đơn giản khi bạn áp dụng 5 bí quyết trên. Sau đó hãy cùng tôi thử thực hiện bí quyết cuối cùng này và xem hiệu quả tác động như thế nào nhé.

Nếu sau khi đã thử tất cả những điều trên mà trẻ tuổi teen vẫn không tìm được hứng thú đọc sách, bố mẹ hãy thử không làm gì cả và dắt con đi chơi thật nhiều. Dừng mua sách và có thể rủ con đem tặng một số quyển sách mà con muốn cho một người bạn, tổ chức từ thiện, thư viện … Biết đâu trong quá trình cho tặng những quyển sách và không có áp lực phải đọc sách miễn cưỡng trẻ tuổi teen sẽ tìm thấy một quyển sách nào đó thực sự phù hợp và bắt đầu yêu thích đọc.

Nhà viết tiểu luận, giảng viên, triết gia và nhà thơ người Mỹ Ralph Waldo Emerson đã có câu nói nổi tiếng:

“Thiên nhiên và sách thuộc về những đôi mắt đã thấy chúng”.

Vậy thì bố mẹ hãy cùng con khám phá thiên nhiên và nguồn tri thức thú vị từ sách nhé. Chính những người lớn cũng còn không thể biết hết đầu sách và có những cuốn sách thay đổi tư duy và cuộc đời của rất nhiều người. Vì thế việc đầu tiên các bậc phụ huynh nên làm không phải là hướng con đọc những quyển sách “mẹ nghĩ là tốt” mà nên lắng nghe, quan sát sở thích và thiên hướng của trẻ. Đó mới là cách giúp con yêu thích đọc sách thông thái nhất và làm chủ tri thức của mình.

Nguồn ảnh Freepik.