Các bậc phụ huynh đã trải qua tuổi teen của mình chắc hẳn đều hiểu việc nói bậy ở trường phổ thông đã trở lên rất phổ biến. Tuy không phải việc một đứa trẻ nói bậy thì nó chắc chắn hư hoặc là học kém nhưng nếu trở thành thói quen chắc chắn ảnh hưởng đến nhân cách của con khi trưởng thành. Vậy bố mẹ nên làm gì khi biết con nói bậy? Có cách nào để bố mẹ dạy con “hạn chế” nói những từ không hay không? Bố mẹ nên hướng cho con như thế nào khi trong môi trường con sống, học tập đầy rẫy những lời nói không chuẩn mực?
Tôi không muốn nhắc lại những từ hoặc câu mà được đánh giá là “nói bậy” nhưng nếu để ý bạn sẽ dễ dàng nghe thấy trẻ tuổi teen có những câu buột miệng hoặc đôi khi đã trở thành thói quen. Tôi biết những đứa trẻ không hề nói bậy khi ở nhà nhưng lại nói rất thường xuyên và có vẻ thành thạo lắm khi ở trường hoặc khi đi cùng bạn bè. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu lý do trẻ tuổi teen nói bậy.
Vì con nghe và học từ môi trường xung quanh (Có thể là bố mẹ, hàng xóm, các bạn khác, người đi đường, trong môi trường mạng...)
Có thể thấy trong xã hội có rất nhiều người lớn nói tục, chửi thề, đó dường như đã trở thành thói quen của rất nhiều người. Trong một số gia đình còn có bố mẹ hoặc ông bà, họ hàng cũng nói một cách vô thức những câu và từ không chuẩn mực. Đó là một phần lý do tại sao trẻ tuổi teen đã nghe và học rất nhanh những “câu cửa miệng” đó. Thế những gia đình không bao giờ nói tục với nhau và trước mặt con thì sao?
Tôi đã nghe một số bố mẹ phàn nàn thế này:
- Con ở nhà rất ngoan nhưng tôi vô tình nghe con nói chuyện với bạn ở trường mà sốc. Con có những câu chửi thề có vẻ rất quen thuộc mà tôi chưa thấy con nói ở nhà bao giờ.
- Con tôi đã buột miệng nói một câu chửi thề bằng tiếng Anh khi em gái làm hỏng món đồ của mình khiến tôi và mẹ cháu vô cùng ngạc nhiên. Gia đình tôi rất để ý và người lớn tuyệt đối không được nói tục ở trong nhà và trước mặt con.
Rất nhiều bậc phụ huynh nghiêm khắc không hề biết rằng con mình nói tục hoặc chửi thề khá thành thục vì ở nhà trẻ không bao giờ nói. Thực tế là trong môi trường học đường không thể tránh khỏi việc các con nghe và học theo các bạn nói những câu hoặc từ không chuẩn mực. Lý do của trẻ tuổi teen có rất nhiều: có thể là vì “cả lớp con đều nói thế mà mẹ”, “con không cố ý đâu, tại vì các bạn nói nhiều quá nên con bị buột miệng nói theo thôi ạ” hay đơn giản là “ơ con thấy có bậy đâu bố. Con nghe thấy bố cũng nói như vậy với chú ở trong điện thoại mà”.
Theo nghiên cứu về Tính nhạy cảm sinh học thần kinh ở tuổi vị thành niên đối với bối cảnh xã hội của Trung tâm Mind and Brain (Trung tâm tâm trí và não bộ), Đại học California, Mỹ thì bộ não trẻ vị thành niên đang trong quá trình trưởng thành nên nhạy cảm với những tác động từ xã hội hơn là thời ấu thơ và lứa tuổi trưởng thành. Ngoài ra môi trường trẻ lớn lên và cách dạy dỗ của gia đình cũng có ảnh hưởng đến mức độ trẻ bị tác động bởi môi trường xung quanh. Lúc này việc thiết lập quy tắc không nói tục chửi thề trong gia đình là điều cần thiết và bố mẹ hãy là người làm gương đầu tiên nhé.
Con muốn thể hiện cái tôi cá nhân
Khi bước vào tuổi dậy trẻ sẽ đối mặt với rất nhiều áp lực. Cùng với sự phát triển của cơ thể thì tâm lý trẻ cũng thay đổi rất nhiều. Khá nhiều bậc phụ huynh bối rối khi con bước vào tuổi dậy thì thay đổi tính cách hoàn toàn và rất xa cách với bố mẹ. Con sẽ dần hình thành cá tính, muốn có không gian riêng nhưng cũng đồng thời muốn gây sự chú ý với người khác. Một số trẻ tuổi teen nghĩ rằng nói tục, chửi thề là cách thể hiện mình đã lớn. Đây có thể là suy nghĩ rất bình thường ở trẻ vị thành niên nhưng bố mẹ cần có sự định hướng và phân tích cho con hiểu để tránh việc ảnh hưởng đến nhân cách sau này.
Một gợi ý là khi con có những câu nói tục, chửi thề ở trường hoặc ở nhà điều bố mẹ nên làm đầu tiên nên là ngồi xuống trò chuyện cùng con để tìm hiểu nguyên nhân khiến con nói như vậy. Nếu trẻ nói tục chỉ là để thể hiện bản thân thì bố mẹ nên là người giải thích rõ ràng cho con việc nói tục không khiến người khác nhìn nhận con trưởng thành hơn. Ngược lại nếu nói tục trước người con quý mến thì sẽ gây tác dụng ngược và khiến con mất đi cơ hội kết bạn cùng những người tốt.
Con muốn giải tỏa cảm xúc tiêu cực
Trẻ tuổi teen dễ gặp các vấn đề về cảm xúc và hành động nhưng con còn chưa đủ trải nghiệm sống nên không biết cách thể hiện và điều hướng để làm mình cảm thấy dễ chịu. Một số trẻ có thể nói ra các vấn đề của mình với bố mẹ hoặc người mà con tin tưởng. Nhưng rất nhiều bạn không làm được điều đó, các con bắt đầu nói tục, chửi thề như một cách che giấu cảm xúc và gây sự chú ý một cách vụng về. Nếu bố mẹ không nhìn ra mà cứ để con tự mình đối mặt với các vấn đề vượt quá khả năng có nguy cơ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng và dần mất kết nối với con.
Theo một nghiên cứu của bộ ba Richard Stephens, John Atkins và Andrew Kingston của Đại học Keele ở Anh đã chứng minh rằng chửi thề có thể giảm đau.
Bài báo có tên, " Chửi thề như một phản ứng với nỗi đau" được xuất bản trên tạp chí Neuroreport cho biết: "Chửi thề làm tăng khả năng chịu đau, tăng nhịp tim và giảm cảm giác đau so với không chửi thề”. Nghiên cứu này đã được trao giải Nobel Hòa bình năm vào năm 2010. Tuy vậy nếu bạn thường xuyên chửi thề thì nó lại không có tác dụng xoa dịu cảm xúc nữa.
Một lần đang trên xe bus tôi nghe thấy một bé trai khoảng học cấp 2 đi cùng mẹ. Cậu bé nói một câu nghe rất lạ “khỉ ho”. Tôi có hỏi người mẹ thì nhận được câu trả lời rất thú vị thế này: “Tôi nói với con trai mình rằng khi con cảm thấy bực bội quá hoặc cần trợ giúp về mặt cảm xúc từ bố mẹ thì con có thể nói một từ gì đó. Hai mẹ con đã thống nhất dùng từ “khỉ ho” để thay những từ tiêu cực khác”. Đây là một gợi ý rất thú vị.
Ngoài ra các bậc phụ huynh có thể tham khảo những bí kíp hành động khi trẻ tuổi teen nói tục, chửi thề:
Bố mẹ cần làm thủ thái độ và cách hành xử của mình khi biết con nói tục. Đừng tỏ ra ngạc nhiên quá mức, quát mắng hoặc cấm đoán con. Gợi ý là chúng ta có thể làm vẻ mặt ngộ nghĩnh. Sau đó một số câu bố mẹ có thể hỏi con như con suy nghĩ thế nào về việc nói tục? Nếu mình không nói tục thì có thể làm gì để thoải mái hơn?
Bố mẹ luôn là tấm gương phản chiếu cho chính con cái của mình vì thế tuyệt đối không nói tục, chửi thề trong gia đình, khi nói chuyện cùng đồng nghiệp, hàng xóm là cách thông thái nhất để dạy con.
Thật thà nhận lỗi nếu thật sự bạn đã để con nghe được mình nói tục chửi thề.
Giải thích cho con những hậu quả của việc nói tục chửi thề không đúng mực và không đúng nơi đúng chỗ. Ví dụ như bố có thể kể hồi đi học mình suýt bị đánh chỉ vì trót văng tục khi đi qua một bạn nam cao to khỏe mạnh, hay mẹ đã bị bạn trai “cắt xoẹt” chỉ vì nói một câu không đúng mực.
Nếu không thể không nói tục, chúng ta sẽ gợi ý con nói thế nào cho văn minh lịch sự và vẫn giải phóng được những sự khó chịu của mình. Ở ví dụ trên, bà mẹ trên xe bus đã gợi ý con dùng từ khác với mức độ nhẹ nhàng để thể hiện cảm xúc của mình. Khi con nói ra từ đó hai mẹ con liền cười ầm lên. Bức tường ngăn cách bị phá vỡ và hai mẹ con có thể cùng trò chuyện về vấn đề con đang gặp phải.
“Nghe nhiều mà không bị nhiễm thói xấu mới là người lớn. Khi con định nói tục chửi thề con thử viết câu đó ra giấy rồi xé đi xem cảm giác thế nào?”. Đây là cách bố mẹ dạy chúng tôi không nói tục chửi thề mặc dù ở trường hầu như bạn nào cũng nói bậy với mức độ rất khủng khiếp.
Các bậc phụ huynh thường hoang mang không biết dạy con thế nào trong xã hội mà có quá nhiều tiêu cực. Người lớn xung quanh con thì cứ nói tục và chửi thề như thể đó là điều bình thường vậy. Trong môi trường học đường việc các bạn trẻ tuổi teen nói bậy cũng diễn ra rất nhiều. Khi không thể cấm đoán trẻ học theo và nói tục quá nhiều thì bố mẹ hãy giúp con hiểu đúng về lý do và mục đích của việc chửi thề. Ngoài ra điều hướng con sang các cách giải tỏa tâm lý tích cực để con phát triển nhân cách lành mạnh cũng là bí quyết rất nhiều phụ huynh thực hiện thành công. Ngay bây giờ bố mẹ hãy lắng nghe và tìm hiểu lý do tại sao con mình lại nói tục, chửi thề và thử làm theo những gợi ý bên trên nhé.
Nguồn ảnh Freepik.
Comments